Jak podejmować w rozmowie z dziećmi ważne tematy?
Który rodzic czy nauczyciel nie zastanawiał się nigdy nad tym, jak podejmować w rozmowie z dziećmi te naprawdę ważne tematy? Dzieci, to kruche istoty, potrzebują poczucia bezpieczeństwa i wszystko, co jest dla nich trudne i niezrozumiałe może budzić niepokój, poczucie zagrożenia, wycofanie. Jednocześnie dzieci mają naturalną ciekawość świata i prędzej czy później będą zadawać niewygodne pytania. Często warto też nie czekać aż pytanie się pojawia, ale potrafić rozmawiać z dzieckiem naturalnie o sprawach ważnych i poważnych.
Kiedy rozmawiać z dziećmi?
Oczywiście zawsze jest dobry czas na rozmowę 
Natomiast jeśli chodzi o formowanie się osobowości, przekonań, wartości i postaw to czas mniej więcej od czterech do dwunastu lat. Wtedy dzieci są bardziej otwarte na podejmowanie tych tematów i zainteresowane przyjmowaniem wskazówek w tych obszarach. Warto pamiętać, że z regułu im młodsze dziecko tym bardziej otwarte na rozmowę, dlatego nie czekajmy z podejmowaniem z dziećmi tematów, które nam, dorosłym wydają się trudne.
Jak?
Aby pomóc dzieciom w zrozumieniu tego, co może wydawać się niezrozumiałe przy bezpośrednim przekazie, oczywiście kluczowa jest nasza postawa, nastawienie, słowa, których używamy, ton głosu, forma wypowiedzi, atmosfera, którą tworzymy i wiele wiele innych istotnych rzeczy, na które warto zwrócić uwagę. Ale nie o nich dzisiaj.
Dziś chciałabym zachęcić Was do stosowania bajek i metafor w rozmowie z dziećmi. Samo wprowadzenie opowieści pomoże Ci nie tylko stworzyć wspomnianą wcześniej atmosferę, zmienić ton głosu itp., ale też wprowadzi element zaciekawienia i naturalną chęć u dzieci do kontynuowania dyskusji odnośnie usłyszanej bajki.
Zachęcam Cię teraz do przeczytania pewnej opowieści.
Bajka o kamieniarzu
Pewnego dnia, biedny kamieniarz pracował odłupując skałę ze zbocza góry. Zmęczony i głodny, przysiadł na chwilę i powiedział do siebie: „Chciałbym być bogatym człowiekiem”. Nieoczekiwanie jego marzenie się ziściło i nieznana, magiczna moc zamieniła go w bogacza. Rozkoszując się nowym życiem, kamieniarz przysnął podczas opalania i słońce przypaliło mu skórę. Pomyślał wtedy: „Słońce jest ode mnie potężniejsze! Zamiast bycia bogatym wolałbym więc zostać słońcem”. Nie musiał długo czekać, gdyż i tym razem w magiczny sposób zamienił się w słońce. Czuł się wspaniale mogąc oglądać z góry i oświecać swym blaskiem ziemię. Jednak w końcu zasłoniła go chmura. Rzekł więc:„Gdybym tylko wiedział, że chmura będzie ode mnie potężniejsza, zażyczyłbym sobie bycia chmurą, a nie słońcem!”. W mgnieniu oka przeobraził się w chmurę. Zablokował więc słońce i narzucił złą pogodę. Był zadowolony ze swej mocy, dopóki nie zjawił się wiatr i go zdmuchnął. Powiedział wtedy:„Gdybym był silniejszy, zdołałbym powstrzymać wiatr. Chcę być zatem wiatrem!”. Będąc już upragnionym wiatrem dmuchał i dmuchał coraz silniej, tworząc burze piaskowe i huragany. Ale któregoś razu natknął się na górę, której zdmuchnąć nie potrafił. „Gdyby nie moja słabość, bez problemu zdmuchnąłbym tę górę. Gdybym zamienił się w nią, byłbym najsilniejszy ze wszystkich!”. I znowu magiczna moc pomogła mu w osiągnięciu marzenia. Stał teraz ogromny, potężny i nie do ruszenia. Aż pewnego dnia poczuł ogromny, przeszywający ból. Ktoś w nim łupał, dłubał, a on mógł się jedynie przyglądać lecącym z niego bezwiednie wiórom. Patrząc w dół krzyknął w myślach „Aha! Więc to kamieniarz jest najpotężniejszy! Gdybym tylko wiedział to od początku, pozostałbym nim bez wahania. A teraz żałuję tych wszystkich życzeń i najbardziej na świecie chciałbym móc znowu być sobą.” I tak też, po raz ostatni, magiczna moc zamieniła go z powrotem w biednego kamieniarza.
To jest przykładowa bajka, którą możesz użyć podczas pracy z dziećmi. Zachęcam Cię do poszukiwania bajek i metafor, które mogłyby Ci pomóc w podjęciu konkretnego tematu, który chcesz poruszyć na lekcji. Jeśli nie znajdziesz odpowiedniej historii, po prostu ją wymyśl
Niezależnie od tematu bajki, po jej odczytaniu kolejnym krokiem jest zachęcenie dzieci do wypowiedzi. Najlepiej zrobić to poprzez pytania otwarte. Poniżej znajdziesz przykłady takich pytań w kontekście bajki o kamieniarzu.
Przykładowe pytania
Co czujesz po przeczytaniu bajki o kamieniarzu?
Co chciałbyś zatrzymać z niej dla siebie?
Stwórz swój własny morał tej opowieści, kończąc zdanie: „Mądry człowiek…”
Możesz też poprosić dzieci o dokończenie zdań odnosząc się do bajki, którą właśnie usłyszeli, np:
1. Rzecz, której się nauczyłem to…
2. To, co chciałbym wiedzieć to…
- Najbardziej podobało mi się…
- To, co mi się nie podobało to…
- Na miejscu kamieniarza zrobiłbym…
- Moi rodzice zawsze mówią mi…
Warto zatrzymać się i zastanowić nad wiadomościami, jakie otrzymałeś od dzieci po uzupełnieniu powyższych zdań i odpowiedzieć razem z nimi na pytania:
Co dają mi te mądrości na chwilę obecną?
Jakie wartości z nich płyną?
Co ważnego chciałbym z nich zapamiętać?
Możesz poprosić dzieci, żeby ćwiczenie z kończeniem zdań wykonały samodzielnie, a potem po podzieleniu się tym, czym zechcą możecie wspólnie zastanowić się nad refleksjami dzieci i wartościami, jakie niosą.
Mam nadzieję, że zachęciłam Cię do używania na lekcjach metafory i bajek i że pomogą Ci one we wprowadzeniu trudnego tematu i zaciekawieniu nim dzieci.